PRZEWODNIK PO TRIDUUM PASCHALNYM
ŚWIĘTO NAD ŚWIĘTAMI - Triduum
znaczy trzy dni. Policzmy je: Wielki Czwartek, Wielki Piątek, Wielka Sobota, i
Niedziela Zmartwychwstania. Wychodzi cztery. Coś się nie zgadza. Trzeba
pamiętać, że w liturgii święto zaczyna się wieczorem dnia poprzedniego. Triduum
Paschalne rozpoczyna się wieczorem w Wielki Czwartek, czyli w wigilię
Wielkiego Piątku. Potem jest Sobota, która zaczyna się wieczorem w Piątek, i
Niedziela, która zaczyna się w sobotni wieczór. Mamy więc trzy dni. „Pascha”
– oznacza przejście. Pascha jest głównym świętem Izraelitów, pamiątką przejścia
z niewoli egipskiej przez Morze Czerwone do Ziemi Obiecanej. Pascha Chrystusa
oznacza Jego przejście ze śmierci do życia, z tego świata do Ojca. Pascha wy
znawców Chrystusa dokonuje się przez sakramenty, w których przechodzimy ze
śmierci grzechu do nowego życia. Te trzy dni stanowią jedno święto. W liturgii
uobecnia się tajemnica męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Krzyża nie
wolno oddzielać od zmartwychwstania. W jedności Triduum Paschalnego kryje się
sedno chrześcijańskiego przesłania: życie rodzi się ze śmierci. Celebrując
zbawcze wydarzenia, stajemy się ich uczestnikami. Odkrywamy, że stało się to ze
względu na nas, dla naszego zbawienia. Dla chrześcijan nie ma nic ważniejszego,
nic bardziej godnego świętowania. Jak niedziela zajmuje główne miejsce w
tygodniu, tak Triduum Paschalne stanowi szczyt roku liturgicznego. Warunkiem
owocnego przeżycia Triduum jest wewnętrzne nastawienie, że święta paschalne
zaczyna ją się wieczorem w Wielki Czwartek. Warto wcześniej odprawić spowiedź,
zrobić zakupy i porządki, skupić się na rozważaniu tajemnic wiary. Byłoby
idealnie, gdyby Wielki Piątek był wolny od pracy. Być może kiedyś tak się
stanie
WIELKI CZWARTEK
ODKRYJ TAJEMNICĘ: Triduum
Paschalne zaczyna się w Wielki Czwartek wieczorem. Wspominamy w tym dniu ustanowienie
Eucharystii, sakramentu kapłaństwa oraz rozważamy przykazanie miłości
bliźniego, której wzór daje Chrystus. Tego dnia sprawuje się tylko jedną Eucharystię
– Mszę Wieczerzy Pańskiej. Wyjątkiem są katedry, w których rano celebruje się
Mszę Krzyżma. Biskup poświęca wtedy oleje używane do sprawowania sakramentów
(chrztu, bierzmowania, kapłaństwa, namaszczenia chorych), a kapłani odnawia ją
swoje kapłańskie przyrzeczenia. Msza Wieczerzy Pańskiej przypomina Ostatnią Wieczerzę.
Uczestniczymy w tych samych wydarzeniach. Jezus bierze chleb i wino, przemienia
je w swoje Ciało i Krew, daje nam jako po karm. Umywając nogi Apostołom,
przekazuje przy kazanie miłości. Struktura wielkoczwartkowej Mszy wieczornej
nie różni się niczym od innych Mszy św. Jest jednak kilka znaczących elementów,
które wskazują na jej wyjątkowy charakter.

ŚWIĘTUJ
W DOMU: Po powrocie z kościoła rodzina może zgromadzić się
na wspólnej uroczystej wieczerzy. Można zapalić świecę, odczytać Ewangelię
(J 13,12–17). To dobry moment na pojednanie, na wzajemne wybaczenie sobie
uraz. Bardzo ważne jest, aby od tego momentu zachować w domu nastrój powagi
i skupienia. Niech nie zakłóca go telewizja lub głośna muzyka.
Przygotowujemy się do przeżycia Wielkiego Piątku.
WIEKI PIĄTEK
ODKRYJ TAJEMNICĘ: To dzień
męki i śmierci Chrystusa. Kościół rozmyśla nad męką swojego Pana i Oblubieńca,
adoruje krzyż, wstawia się do Boga za zbawienie całego świata. Chrześcijanie zachowują
post (tylko jeden posiłek do syta) i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych.
Według dawnej tradycji Kościoła, tego dnia nie sprawuje się Eucharystii. W
kościołach odbywają się nabożeństwa Drogi Krzyżowej. Nie powinny one jednak
przesłonić najważniejszej celebracji. Centralnym momentem dnia jest Liturgia
Męki Pańskiej, która powinna rozpocząć się o godzinie śmierci Chrystusa,
czyli o godz. 15.00. Ze względów praktycznych sprawuje się ją zwykle wieczorem.
Liturgia zaprasza nas do rozważenia biblijnego opisu męki Pańskiej, a następnie
do adoracji i uczczenia krzyża świętego. Akcent pada nie na poniżenie czy
fizyczne cierpienie, ale na zwycięstwo Chrystusa, pokonującego grzech i śmierć
mocą swojej ofiary. Czcimy krzyż jako znak zwycięstwa, znak mojego zbawienia.
Pobożność ludowa zatrzymuje się na cierpiącym człowieczeństwie Chrystusa, co
bardziej może przemawia do uczuć. Jednak wizja liturgiczna oparta na słowie
Bożym jest pełniejsza, głębsza i powinna znaleźć się w centrum naszej
pobożności. Mówimy nie przypadkiem o chwalebnej męce i śmierci Chrystusa.

ŚWIĘTUJ
W DOMU: W mieszkaniu powinniśmy wyeksponować krzyż
(umieścić go na stole lub udekorować). O godz. 15.00 można zapalić świecę przy
krzyżu, odmówić Koronkę do Bożego Miłosierdzia. Powstrzymajmy się od telewizji,
hałaśliwej muzyki. Post niech będzie postem. Kto może, niech wytrwa o chlebie
i wodzie. Kto nie może pójść do kościoła, niech odprawi indywidualnie lub
razem z rodziną Drogę Krzyżową. Warto też odczytać opis Męki Pańskiej
według św. Jana (18,1–19,42).
WIELKA SOBOTA
ODKRYJ TAJEMNICĘ: Jest to
dzień trwania przy Grobie Pańskim w postawie rozważania śmierci Jezusa
oraz Jego zstąpienia do otchłani. To dzień ciszy. Przez modlitwę i post
oczekujemy na zmartwychwstanie Pana.

ŚWIĘTUJ W DOMU: Kościół
zachęca, aby powstrzymać się od spożywania pokarmów mięsnych. Pierwszym motywem
nawiedzenia kościoła powinna być adoracja Jezusa w Bożym Grobie. Święcenie
pokarmów na stół wielkanocny jest pięknym obyczajem, ale jednak drugorzędnym.
Do poświęcenia przynosimy chleb, jajka (symbol życia), wędliny, symbolicznego
baranka, sól. Nie zapomnijmy przygotować świece na liturgię Wigilii Paschalnej.
NIEDZIELA ZMARTWYCHWSTANIA – WIGILIA PASCHALNA

PRZEŻYJ LITURGIĘ: Wigilia
Paschalna składa się z czterech części: liturgii światła, słowa, chrztu i
Eucharystii.
1. Liturgia światła Rozpoczyna
się przed kościołem. Do rozpalonego ogniska podchodzą kapłani i służba
liturgiczna. Po słowach pozdrowienia i zachęty następuje poświęcenie ognia.
Następnie celebrans poświęca nowy paschał. Kreśli na nim znak krzyża, litery
Alfa i Omega oraz cyfry bieżącego roku, a potem umieszcza w nim pięć
symbolicznych gwoździ, przypominających pięć ran Chrystusa. Następnie kapłan zapala
świecę paschalną od poświęconego ognia. Procesja wyrusza do kościoła. Na jej
czele idzie diakon niosący zapalony paschał. W kościele panują ciemności.
Jedynym źródłem światła jest paschał. Celebrans w progu świątyni śpiewa:
„Światło Chrystusa”, a wszyscy odpowiadamy: „Bogu niech będą dzięki”. Czyni to
powtórnie w środku nawy świątyni i trzeci raz przy ołtarzu. Wierni odpalają
swoje świece od ognia paschału. Kiedy procesja dochodzi do ołtarza, zapalają
się wszystkie światła w kościele. Kiedy człowiek zobaczy stopniowe
rozchodzenie się światła zapalanego od paschału, rozumie, co znaczy, że Chrystus
jest światłością świata. Swoim zmartwychwstaniem Chrystus opromienia nasze
życie. To jest bardzo mocny, poruszający symbol. Trzeba tylko, aby była
rzeczywiście noc, aby wierni mieli świece i aby celebrans się nie spieszył.
Symbolikę światła wyjaśnia śpiewane teraz Orędzie Wielkanocne, tzw. Exsultet (tzn. weselcie się). Zaczyna
się ono słowami: „Weselcie się już zastępy aniołów w niebie. (...) Raduj się ziemio
opromieniona tak niezmiernym blaskiem, a oświecona jasnością Króla Wieków
poczuj, że wolna jesteś od mroku, co świat okrywał. (...) Jest to ta sama noc,
w której niegdyś ojców naszych, synów Izraela, wywiodłeś z Egiptu, (...) a
teraz ta sama noc uwalnia wszystkich wierzących w Chrystusa na ziemi od
zepsucia pogańskiego życia i od mroku grzechów, do łaski przywraca i gromadzi
w społeczności świętych. Tej właśnie nocy Chrystus, skruszywszy więzy śmierci,
jako zwycięzca wyszedł z otchłani. (...) O, jak niepojęta jest Twoja
miłość: aby wykupić niewolnika, wydałeś swego Syna (...)”.
2. Liturgia Słowa Jest bardzo
rozbudowa na. Może się składać aż z dziewięciu czytań. Pokazują one całą
historię zbawienia: od początku świata, poprzez wyprowadzenie narodu wybranego
z Egiptu, aż do czasu, gdy Jednorodzony Boży Syn stał się Barankiem, by zbawić
grzechy świata, a zabity za nasze grzechy, trzeciego dnia powstał z martwych.
Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu zapala się świece ołtarzowe, śpiewa
się hymn Chwała na wysokości przy akompaniamencie dzwonów. W czytaniu z Listu
do Rzymian (6,3–11) św. Paweł pokazuje, że mamy udział w owocach śmierci i
zmartwychwstania Jezusa dzięki sakramentowi chrztu. Przez zanurzenie w wodzie
chrztu zostaliśmy zanurzeni w Jego śmierci i możemy razem z Nim
zmartwychwstać do nowego życia. Ewangelia przedstawia relację z odkrycia
pustego grobu. Naszą odpowiedzią na Słowo Boże jest śpiew psalmów i szczególnie
uroczyste „Alleluja”.
3. Liturgia chrzcielna. W
starożytności tylko w tym dniu i w tym momencie udzielano chrztu świętego.
Struktura całej Wigilii Paschalnej ma jako centrum chrzest. Cały Wielki Post
akcentował, że nawrócenie jest powrotem do chrztu. Chrześcijanie odnawiają w
noc Paschy przymierze z Bogiem, które zawarli przez chrzest. Liturgia
chrzcielna rozpoczyna się odśpiewaniem Litanii do Wszystkich Świętych.
Przyjmowani przez chrzest do Kościoła oraz już należący do niego uświadamiają
sobie, w jak szlachetnym gronie się znaleźli. Uświadamiamy sobie, że przez
chrzest zostaliśmy powołani do świętości. Po litanii następuje błogosławieństwo
wody chrzcielnej. W dłuższej modlitwie kapłan wyjaśnia symbolikę wody: wspomina
wody, nad którymi unosił się Duch przy stworzeniu świata, wody potopu, które
uratowały Noego, a były przyczyną zagłady dla pozostałych, wody Morza Czerwonego,
które dały ucieczkę Izraelitom, a zalały ścigających ich Egipcjan; przypomina
wody Jordanu, w których zanurzył się Jezus, i wodę, która wypłynęła z przebitego
boku Chrystusa. Następnie prosi, aby Bóg raczył otworzyć nam wszystkim źródło
chrztu świętego, tak aby „wszyscy przez chrzest pogrzebani z Chrystusem w
śmierci, z Nim też powstali do nowego życia”. Podczas śpiewu tej modlitwy
paschał zostaje zanurzony w wodzie chrzcielnej. Następuje odnowienie przyrzeczeń
chrzcielnych. Wierni z zapalonymi świecami w ręku wyrzekają się grzechu oraz
wyznają wiarę w Ojca, Syna i Ducha Świętego, Kościół, obcowanie świętych,
odpuszczenie grzechów, zmartwychwstanie ciała i życie wieczne. Pokropienie wodą
święconą przypomina nasz chrzest.
4. Liturgia Eucharystyczna.
Jako święci i umiłowani przez Boga przystępujemy do kolejnej części
celebracji – Liturgii Eucharystycznej. Każda Msza św. jest uobecnianiem Paschy
Chrystusa – Jego śmierci i zmartwychwstania. Jednak Msza Wigilii
Paschalnej jest matką wszystkich Mszy świętych. Jest najważniejszą Eucharystią
w całym roku. Wraz ze Zmartwychwstałym spożywamy posiłek będący zapowiedzią
wiecznej uczty. Na zakończenie Eucharystii ma miejsce procesja rezurekcyjna. Chrześcijanie
całemu światu ogłaszają radosną wieść: otrzyjcie łzy, śmierci została zadana
śmierć. Chrystus daje nadzieję większą niż wszystko inne. Światło
Zmartwychwstałego rozjaśnia mroki nocy, napełnia ciemności ludzkich serc.
Zgodnie z polską tradycją, procesja może odbywać się w niedzielny poranek przed
pierwszą Mszą świętą. Bardziej naturalne jest jednak urządzanie procesji
rezurekcyjnej po Wigilii Paschalnej, bo jest to już celebracja Zmartwychwstania.
Triduum Paschalne kończy się nieszporami w Niedzielę Wielkanocną.
ŚWIĘTUJ
W DOMU: Znakiem obecności Chrystusa zmartwychwstałego jest
paschał. Warto postarać się o domowy paschał, który zostanie uroczyście
zapalony w poranek wielkanocny. Śniadanie wielkanocne zacznijmy modlitwą:
„Panie Jezu Chryste, zasiądź między nami, udziel nam radości Twego
zmartwychwstania. Niech się okażemy Twoimi uczniami, a stół nasz niech będzie
znakiem pojednania”. Uczestnicy posiłku dzielą się poświęconym jajkiem, które
symbolizuje życie.
SEKWENCJA WIELKANOCNA:
Niech w święto radosne
Paschalnej Ofiary
składają jej wierni
uwielbień swych dary.
Odkupił swe owce
Baranek bez skazy,
pojednał nas z Ojcem
i zmył grzechów zmazy.
Śmierć zwarła się z życiem
i w boju, o dziwy,
choć poległ Wódz życia,
króluje dziś żywy.
Maryjo, ty powiedz,
coś w drodze widziała?
Jam Zmartwychwstałego
blask chwały ujrzała.
Żywego już Pana
widziałam grób pusty,
I świadków anielskich,
i odzież, i chusty.
Zmartwychwstał już Chrystus,
Pan mój i nadzieja,
A miejscem spotkania będzie Galilea.
Wiemy, żeś zmartwychwstał,
że ten cud prawdziwy,
O Królu Zwycięzco,
bądź nam miłościwy.
Amen! Alleluja!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz